صفحه – 2 ماهنامه پاتو فراتر از مرز جغرافيايي خاص
ميزان ترقي و انكشاف در جامعه وابسته به ميزان رشد فكري آن جامعه است.  جامعه اي را مي توان انكشاف يافته و مترقي قلمداد نمود كه در آن، فكر و انديشه رشد يافته و انكشاف نموده باشد. زيرا انكشاف فكري بنياد انكشاف اقتصادي، سياسي و فرهنگي است. جامعه اي بدون انكشاف فكري هيج وقت نمي تواند به انكشاف اقتصادي، سياسي و فرهنگي دست يابد.
به همين لحاظ در جوامع و كشورهاي انكشاف يافته جهان امروز، بيشترين تلاش روي انكشاف فكري و ذهني مردمشان صورت مي گيرد. تا قدرت خلاقيت فكري و ذهني مردمش را بالا برده و آنانرا انسانهاي خلاق در عرصه هاي مختلف توليدي( فرهنگي ، علمي، صنعتي)  ببار آورند.
چون انكشاف فكري بايد در دوره ابتداييه و دوره آموزش صورت گيرد در قسمت آموزش اطفال در دوره هاي مختلف مكتب بيشترين هزينه مي شود تا اطفال درهمان دوره ي اول آموزش ، ذهن شان شكوفا شده و استعدادشان بارور گردد كه در آينده به عنوان انسانهاي مولد و خلاق در ميدانهاي علمي، فرهنگي، صنعتي تجلي و تبارز نمايند.
ما باورمنديم كه بدون به وجود آوردن زمينه براي تبارز استعدادهاي شاگردان ممكن آن استعداد، هيج وقت به فعليت نرسد و در اين رابطه فقط دست اندركاران عرصه آموزش مسؤلند و مديون. ناگفته پيداست. كه ميزان رشد و ترقي آموزش پرورش يك كشورهم وابسته به ميزان بازدهي آن است. نظام آموشي را مي توان نظام موفق و كامياب خواند كه شاگردان آن انكشاف ذهني يافته و قدرت خلاقيت آنها از قوه به فعليت رسيده باشد . يعني كه انسانها ذاتا داراي قدرت خلاقيت است. و نظام آموزشي رسالت دارد. تا آنرا به فعليت رساند. از اين رو ميزان بازدهي نظام آموزش معيار شناخت موفقيت و كاميابي آن است. به ميزان كه قدرت و استعداد شاگردان آن به فعليت رسيده و به ميزاني كه محصولات فكري و نوآوري هاي آن زيادتر باشد، فهميده مي شود كه نظام آموزش موفق تر بوده است.
در همين راستاست كه « ماهنامه پاتو» پا به عرصه گزاشته است تا بتواند استعدادهاي را كه ممكن در تمام مكاتب براي قلم زني و نويسندگي وجود داشته باشد بيدار نموده و به فعليت برساند. ما باورمنديم كه بدون به وجود آوردن زمينه براي تبارز استعدادهاي شاگردان ممكن آن استعداد، هيج وقت به فعليت نرسد و در اين رابطه فقط دست اندركاران عرصه آموزش مسؤلند و مديون. « ماهنامه پاتو» فقط صفحه آزمايش استعداد و ميدان تمرين قلم زني براي شاگردان معارف است. و آنان ميتوانند از تمام نقاط جاغوري و فراتر از آن قلم بدست گرفته از همين امروز مقالات، شعر و داستانهايش را به ادرس هاي مشخص ماهنامه و مراكز پخش آن ارسال نمايند.
« پاتو» نام معيني است براي محدوده ي جغرافيايي مشخص در اين كره خاكي، اما وقتي زينت بخش پيشاني جريده قرار گرفته است به تجليگاه استعداد دانش آموزان تبديل شده و خود را از مرز جغرافيايي بيرون كشيده است. خوشحال مي گردد كه وسيله ي شود براي تبارز استعداد هاي تمام دانش آموزان گرامي ازتمام نقاط جاغوري عزيز و… و من الله التوفيق.   ماهنامه پاتو» فقط صفحه ي آزمايش استعداد      و ميدان تمرين قلم زني براي شاگردان معارف است. و آنان ميتوانند از تمام نقاط جاغوري و فراتر از آن قلم بدست گرفته از همين امروز مقالات، شعر و داستانهايش را به ادرس هاي مشخص ماهنامه و مراكز پخش آن ارسال نمايند.
صفحه  -3  نـگاهي بـر وضـعيت فـرهـنگی ولایـت غـزنـی
ولایت غزنی یکی از مناطق باستانی  کشورما می با شد و از نگاه فرهنگ و ادبیات یکی از مراکز مهم وطن بوده که از سالیان دراز تا امروز از فرهنگ اصیل وپر غنای علمی و ادبی برخوردار است. در طی دوران های تاریخ صدها شاعر ، نویسنده ، پژوهشگر  ، هنرمند، عالم و قهرمان در ان  میزیسته که  در غنامندی فرهنگ و افتخارات ملی افغانستان عزیز نقش سترگی بازی نموده اند. وضع فرهنگ وژورنالیزم غزنه در محراق زمان به خصوص نیمه دوم قرن بیستم از ویژه گی های خاصی بر خوردار است.
این سرزمین از لحاظ  فرهنگی به مثابه  یکی از ستاره گان فروزان است که در آسمان علم و فرهنگ وطن جا  دارد . احیای مجدد ژرنالیزم و نویسندگی در خطه کهن غزنی از نخستین تاسیس مطبوعات و روز نامه سنایی آغاز میگردد که به مثابه یک رنسانس  محلی تحولات علمی و ادبی در قبال داشت. با ایجاد مطبوعات اکثر شعرا و نویسندگان از انزوای فرهنگی بیرون گردیده استعداد افکار و ایدالهای خویش را جهت بلند بردن آگاهی بخرچ دادند. پیش آهنگ این اصلاحات فرهنگی تاسیس روزنامه سنایی و مطبوعات رسمی بود که در سال 1331 خورشیدی 18 اسد روزنامه سنایی در زادگاه حضرت سنایی به مدیریت محمد ابراهیم “ثابت” به نشرات آغاز نمود و دفتر روزنامه در دهلیز شمال شفاخانه ملکی قرار داشت . بعد مدیر مسوول این روزنامه را تا سال 1340 مرحوم غلام غوث عالمی  غزنوی ، مرحوم استاد غلام جیلانی ” جلالی” ، فدا محمد ” صارم” ، عنایت الله ” رشید ”  به عهده داشتند و در جریان این دهه برای بهتر شدن روزنامه مساعی زیادی را به خرچ میدادند.
با تاسیس این روز نامه که از طرف دولت وقت به شکل رسمی اغاز یافت نخستین مرتبه قلم به دستان این دیار با سرایش اشعار و مقالات علمی صفحات روز نامه سنایی را رنگین و دلچسب ساخته بودند. این روزنامه سیر صعودی را پیمود و بر تعداد همکاران آن افزوده شد. دردهه 1340 خورشیدی مدیر مسوول روزنامه سنایی را آغای محمد جان کا مران ، نور محمد “پویند
ه” آغای “حیا” ساعی و عبدالاحد ستاک سروری بدوش داشتند و بر تعداد علاقه مندان و همکاران قلمی این روزنامه  افزوده شد از دهه 1340 خورشیدی تا 1356 خورشیدی وضع فرهنگی به معیار عالی قرار داشت ، مشاعره ها و نشست های ادبی بین شاعران این ولایت صورت میگرفت و در همه زمینه ها مقالات علمی و اشعار می نوشتند ، جوانان با علاقه مندی قابل وصف درین راستا گام های مثبت را بر داشتند.
بعد از سال 1357 خورشیدی خصوصا کودتای ثور شرایط فرهنگی وژورنالیزم در شهر غزنی به رکود مواجه گردید و کمتر مقالات و اشعار نشر میگردید.  در اخبار سنایی تبلیغات دولت وقت اهداف و فعالیت خویش را آغاز کرد . صفحات آن مملو از اخبارحزبی- دولتی بود. در سال 1365 خورشیدی بار دیگر روزنامه سنایی به نشر مقالات و فعالیت های فرهنگی و ادبی پرداخت. همان بود که در سال 1368 خورشیدی انجمن فرهنگی ولایت غزنی به ریاست الحاج نیاز محمد “خوشه” و غلام جیلانی شارق به حیث منشی انجمن و تعدادی از فرهنگیان این ولایت تاسیس گردید. انجمن مرکزی حکیم سنایی در شهر کابل قرار داشت. انجمن حکیم سنایی غزنی حیثیت انجمن شورای ولایتی را داشت و جلسات انجمن هر پانزده روز دایر میگردید و یک سلسله مقالات و اشعار از طرف اعضای انجمن سرایش میگردید .
صفحه – 4  از سالهای 1371 و 1380 خورشیدی و ضع فرهنگی تغییر نموده و فعالیت های فرهنگی دراین ولایت چندان احساس نمی شد. روز نامه سنایی به جریده تبدیل گردید و انجمن فرهنگی بنام بود. در آغاز سال 1381 خورشیدی بعد از تشکیل اداره موقت افغانستان و باز سازی در همه عرصه های  کشور به خصوص امور فرهنگی این ولایت رونما گردید . و ریاست اطلاعات و فرهنگ جریده سنایی بار دیگر به نشرات آغاز نمود و چندین کانون فرهنگی در مرکز شهر غزنی از ملیت های مختلف به فعالیت های علمی و فرهنگی پرداختند . بعد این مجله بنابر مشکلات اقتصادی و عوامل درونی بعد از 9 شماره از فعالیت باز ماند . فعلآ دست اندرکاران آن در چهار چوب انجمن حکیم سنایی کار های  فرهنگی خویش را به پیش میبرند .
در پهلوی آن انجمن دیگر بنام کانون فرهنگی عروس البلاد غزنه ایجاد شد اما فعالیت های انجمن سنایی به  پیش میرود.  در سال 1383 انجمن فرهنگی استاد غلام جیلانی ” جلالی ” در غزنه باستان تاسیس گردید در ولایت غزنی نشر اخبار و نشرات فرهنگی از طرف کانونهای فرهنگی این ولایت به راه افتاده که عبارت است از:
1 – جریده سنایی به سردبیری اسد الله “جلالزی” از طرف اطلاعات فرهنگ نشر میگردد.  2 . مجله نیستان که قبلا تا 9 شماره نشرات داشت و فعلا غیر فعال است از طرف انجمن سنایی نشر میشد. 3. جریده زمزمه از طرف انجمن استاد غلام جیلانی به سردبیری محمد عارف روان ” رسولی” و مسوولیت مدیر حفیظ ا لله صمیم . 4. هفته نامه ندای غزنی به مدیر مسوول ممتاز ” حیدری” و سر دبیر عبیدالله ” صاعد” در مورد غنامندی فرهنگ گذشته و معاصر و اخبار رو رویداد های داخلی و خارجی نشرات دارد. 5. جریده مهر از طرف مجمع فرهنگ مهر که موسس آن محمد انور جاوید و مدیر مسوول آن نصرالله ” سعادت” میباشد. 6. مجله لونگ به زبان پشتو به امتیاز محمد یونس برهانی در 48 صفحه دارای سایت انترنیتی حاوی مطالب اجتماعی و فرهنگی میباشد. 7. هفته نامه حیات نوین از مجمع فرهنگی حیات نوین مدیر مسوول ان محمد یاسین “رهیاب” و سر دبیری لطیف ” عالمی” در ولسوالی جاغوری میباشد.
این کانونهای فرهنگی غزنه بازتاب دهنده فرهنگ با ارزش ااین سرزمین در طیف های روزگار و ارجگزاری از ارزش های ملی و فرهنگی و بلند بردن معلومات و شناخت چهره علمی ، هنری  و ادبی این مرزبوم از گمنامی و آگاهی از تاریخ گذشته افغانستان میباشد. ولایت غزنی در محیط جغرافیای خویش اقوام مختلف تاجک ، پشتون و هزاره و سایر اقوام باشنده این سرزمین را جاداده و مردم  باکمال دوستی ، وحدت ملی و روابط با همی زندگی مینمایند.
در آگاهی عامه در زمینه فرهنگ و ادب و هنر تلاش های پیگیر بخرچ داده بخاطر بهتر شدن وضع فرهنگی از هچگونه تلاش و کوشش دریغ نمی ورزند. در این ولایت تمام جوانان و فرهنگیان با علاقه مندی قابل وصف در کانونهای فرهنگی شهر رو آورده و هم در مجمع فرهنگی مکاتب فعالیت های را به راه انداخته اند که با نگارش مقالات علمی سرایش اشعار ، آموزش خطاطی و رسامی و دانش تکنالوژی مدرن یک اینده خوب  فرهنگی را در پیشرو دارند تا بتوانند زوایای تاریک فرهنگ و تاریخ گذشته را با فرهنگ جدید آمیزش دهند و همان نام بزرگ غزنه باستان را که زمانی عروس البلاد شهر ها و مرکز بزرگ شعرا ، علما ، عرفا و دوره درخشان در تاریخ ادبیات و فرهنگ افغانستان بود بار دیگر زنده سازند ، تا افتخارات گذشته و امروز به نسل های آینده باقی بماند .  ومن الله توفیق .   منبع: عزني شهر من.  صفحه 5 فقـر همـچون نـاتـوانـی‏هـای اسـاسی حسین سرامد
اما فقر به چه معنا است؟
با نام فقر همه آشناییم و با معضلی به نام فقر اکثریت ما دست به گریبان. به این دلیل افغانستان را یک جامعه فقیر می شماریم. اما فقر به چه معنا است؟ آشکارترین و بدیهی ترین جلوه فقر همان فقر اقتصادی است که اشاره به ناتوانی های مالی در رفع نیازمندی‏های روزمره از قبیل معیشت روزمره دارد.  این معنای فقر در نگاه کلی حتا به عنوان معیاری برای سنجش فقر کشورها و جوامع شناخته می شود و معمولاً جامعه فقیر را با توجه به سطح درآمد آنان مشخص می کنند. یعنی هرگاه سطح درآمد افراد پایین باشد آن‏ها را فقیر می شمارند. این معنای فقر همان «فقر درامد» است.
اما آمارتیا سن اقتصاددان ب