یکی از طرحهای بدیل و البته ناشناخته و نا فهمیده فدرالیسم است. فدرالیسم در جامعه ما چندتا مشکل جدی دارد:
مشکل نخست این است که این سیستم بسیار ناشناخته است چون از حدود سی سال پیش که حزب وحدت اسلامی افغانستان “طرح قانون اساسی فدرال افغانستان” را ارایه کرد، تا کنون هیچ نوشته معتبری در توضیح و تبیین این طرح نوشته نشده است؛
مشکل دوم این است که فدرالیسم بسیار نا فهمیده است چون هیچ مدعی فدرالیسم درک درستی از تمام ابعاد و زوایای ان ندارد، یا دست کم این درک را تا کنون با مردم افغانستان شریک نکرده است؛
مشکل سوم فدرالیسم فقر ادبیات آن است. هیچگونه ادبیات سازی صورت نگرفته و از لحاظ ادبیات بسیار فقیر است. هیچ یک از متون اساسی و مبانی نظری فدرال، از جمله “مقالات فدرالیستها” ترجمه نشده است.
مشکل چهارم سوء استفاده مدعیان فدرالیسم است. مسئله فدرالی تا کنون نه به عنوان یک راهحل، بلکه به صورت نوعی چالش برای نظام سیاسی و بنابراین به صورت تبلیغاتی مطرح شده است.
مشکل پنجم سوء تفاهمی است که مخالفان از فدرالیسم دارد. به دلیل طرح تبلیغاتی و عوامفریبانه موضوع، فدرالیسم در ذهن مخالفان خود نوعی کابوس، خیانت و مساوی با تجزیه طلبی شده است.
برغم این مشکلات، فدرالیسم میتواند یک طرح بدیل باشد. در آینده از این طرح سخن خواهیم گفت. تا بعد.
علی امیری