ای که با نامت جهان آغاز شد!

زادگاهم مهد و عشقم ریشه ام **** تا ابد باقیست در اندیشه ام

معرفی ((ناوه گری))

اشاره : در آغازین روزهای تشکیل این سایت خوب و وزین، قرار بود که مدیران محترم مناطق مختلف جاغوری، دست به قلم برده و زادگاه شان را در گوشه گوشه ای جاغوری زیبا به معرفی بگیرند. که در نهایت از این نوشتار های متعدد و پراکنده یک دایره المعارف بزرگ جاغوری شناسی پدید آید! البته، مدیران مناطق و نیز نویسندگان آزاد می توانستند به نشر مطالب خبری، گزارش ها، تحلیل های علمی، داستان، شعر و… نیز بپردازند، تا سایت حالت خسته کننده نیافته و حال خوانندگان گرامی با نشر مطالب گوناگون رعایت شده و سلیقه های مختلف از این مسیر تغذیه شوند ! . اما، شوربختانه به دلائل مختلف، سایت وزین جاغوری یک از آن هدف بزرگ و ارزشمند خویش، بازماند و مباحث فرعی کاملاْ  فضائی سایت را پر نموده و در آن نهادینه شد!.

شوربختانه تنها تعداد اندکی از مدیران، به این امر بسیار مهم بذل توجه نموده و نوشتاری در مورد آغیل و زادگاه شان به نشر سپردند. در این راستا، نگارنده از معدود کسانی بود که طی سلسله نوشتاری به معرفی((منطقه داوود)) پرداخته و تلاش بسیار به خرج دادم که این معرفی تام و تمام بوده و به مناسبت اشاره ای کوتاهی هم، به کل جاغوری و به ویژه مناطق همجوار داوود در ((ناوه گری)) داشته باشم. امید آن بود که قلم بدستان مناطق مختلف ناوه گری دست همکاری به مدیریت محترم جاغوری یک داده و با پذیرش مدیریت مناطق خود شان، آنها را به معرفی بگیرند. سوگمندانه این آرزو تا حال محقق نشده و کماکان بخش های مهمی از ((ناوه گری)) همانند: زیرک، انگوری، قره، اوتقول و… بدون مدیر مانده اند.

گرچه نگارنده در وبلاگ شخصی ام(ناوه گری) که عنوان اش را از نام این بخش از جاغوری زیبا وام گرفته ام، طی سلسله نوشتاری این بخش مهم از جاغوری را به معرفی گرفتم. بدیهی است که بدلیل جمعی نبودن آن، دوستان کمتری آن نوشتار را به خوانش گرفته باشند. از آنجای که در این سایت(جاغوری یک) تنها مدیرت بخش داوود به عهده ای نگارنده گذاشته شده بود، هیچگاهی به خود اجازه ندادم که در باره ای مناطق دیگر ناوه گری نوشتاری داشته باشم؛ زیرا، ممکن این دامن فراخی هم حساسیت زا بود و هم بهانه ای می شد برای عدم همکاری نویسندگان دیگر مناطق((ناوه گری))، ظاهراً این آواخر گزارش های همکار سخت کوش و پرتلاش مان در مدیرت بخش سنگماشه جناب ((مومن زاده)) عزیز، در نام گیری ((ناوه انگوری)) به جای ((ناوه گری)) حساسیت برانگیز بوده و انتقادات برخی از دوستان را در پی داشته است.

بدون تردید، تحریف تاریخ چه در سطح کلان جهانی، کشوری و ملّی آن و چه در سطح خُرد و منطقه ای آن، تا چه اندازه مخرب و شبهه ناک است که نسل های متوالی را متاثر نموده و ساخته ها و جعلیات به مرور جای واقعیت ها را می گیرند !؟. حتی نام های مشهور و تاریخی همانند: ((گری)) که هم بار نژادی را با خود داشته و یکی از فرزندان جاغوری به شمار می رود، و هم بار جغرافیائی (ناوه گری) را با خود دارد و بخشی مهمی از این دیار زیبا(جاغوری) را تشکیل می دهد. امروزه دچار دگرگونی شده و به جای نام اصیل و تاریخی آن، از نام های مجعول و مجهولی همچون: ((ناوه جاغوری)) یا ((ناوه انگوری)) و… استفاده می شود !؟. غافل از اینکه تحریف نام های مناطق مختلف چه در سطح کلان و ملّی آن و چه در سطح کوچک و منطقه ای آن، نوعی تحریف تاریخی، تاسف بار و تاثرآور بوده و مسلماً حساسیت های این گونه ای را نیز بدنبال خواهد داشت. در نهایت وظیفه ای خود دیدم نوشتاری در معرفی این منطقه مهم از جاغوری(ناوه گری) داشته باشم که گرچند ممکن است برای برخی دوستان تکراری باشد. اما، برای بسیاری مفید و آگاهی بخش خواهد بود. به ویژه به دغدغه های دوستان منتقد نیز، بدین صورت، ارج نهاده خواهد شد. مسلماً نوشتار همکار گرامی مان، در به کار گیری ((ناوه انگوری)) به جای ((ناوه گری)) همانگونه که خودش اذعان داشته بدون تردید تعمدی و خدائی نخواسته از روی کدام غرض نبوده است. در ضمن این نوشتار یک کار علمی- پژوهشی صرف بوده و امید که خوانندگان گرامی نگارنده را به منطقه گرائی یا نژاد پرستی متهم نکنند.

تعریف واژه های « ناوه » و « گری »

ناوه :

ناوه در عرف عام منطقه به سرزمین ناودان مانند گفته می شود که در دو طرف آن سلسله کوه های پست یا بلندی قرار داشته، چنین سرزمین های معمولاً در امتداد این کوه ها، از ارتفاعات به سوی پستی کشیده شده اند. در دیار زیبائی جاغوری چنین جاهای فراوان وجود دارد، که از روزگار دور تا کنون به نام ((ناوه)) یاد می شود، معمولاً این((ناوه)) ها برای شناخت بهتر و تمایز بیشتر به نام اقوامی یاد می شوند که در آن جاها نسل های متوالی زندگی می کنند همانند: ناوه پشی، ناوه شیرداغ، ناوه گری،  و …

گری :

کلمه ای«گری»گرچه در اصل ریشه در نژاد مردم این سرزمین دارد که از گذشته های دور تاکنون ساکنان اصلی این دیار زیبا و قشنگ بوده و هست
ند. اما، امروزه بیشتر به سرزمینی مشخص با ویژگی جغرافیای خاص، اطلاق می شود که علاوه بر سکونت اقوام ((گری نسبی))همچون: زیرک، داوود، انگوری، قره، حیدر، دولت شه و… مردم بسیاری از اقوام ایزدری، اوتقول، لوخک و… با دلایل گوناگون، نیز در این سرزمین سکونت یافته اند، که از نظر نژادی میان آنها و این منطقه اشتراکی وجود ندارد. در دنیای معاصر موارد بسیاری داریم که نام کشور و یا سرزمینی از نام اکثریت ساکنان آنها گرفته شده و اکنون بر تمام مردم آن کشور یا آن سرزمین اطلاق می شود. ولو اینکه برخی از ساکنان آنجا ها، از نظر نژادی با آن نام وابستگی نداشته باشند مانند: هندوستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، و… یا جاغوری، پشی، گری، داوود و… ! زیرا، بسیاری از ساکنان این کشور ها هندو، تاجیک، ازبک، ترکمن و… نیستند؛ اما، از ساکنان این کشور ها به شمار رفته و تابعیت آنجا ها را دارند. برخی از اقوام غیر جاغوری در مناطق مختلف جاغوری ساکن اند، که با جاغوری نژادی هیچ گونه اشتراکی ندارند. ولی، در عین حال امروزه از جاغوری جغرافیای به شمار می روند همین روال در مناطق پشی، گری، و… نیز وجود دارد.

« گری » در حقیقت یکی از فرزندان جاغوری بوده که امروزه یکی از چهار طایفه ای بزرگی است که جاغوری کنونی را تشکیل میدهند. در عرف عام محل و نیز تاریخ منطقه، جاغوری نسبی به «سه دسته»( گری، یزدری یا ایزدری و باغچری) مشهور بوده ، که به تصریح بزرگان و ریش سفیدان تاریخ دان منطقه، ((گری)) یکی از سه باچه(پسر) جاغوری بوده که خود شش باچه به نام های: دولت شه، انگوری، زیرک، قره، حیدر و داوود داشته است. اکنون که این باچه ها به اقوام بزرگی تبدیل شده اند خود به خانوارهای بسیاری تقسیم می شوند که این خانوار ها از چندین خانواده ای کوچکتر تشکیل شده هم اکنون در مناطق مختلف ((ناوه گری)) زندگی داشته و به همان نام های قومی شان شهرت دارند.

تردیدی وجود ندارد که اطلاق واژه ((گری)) بر این بخش از جاغوری زیبا پیشینه ای تاریخی کهن داشته و به میزان سکونت مردم این سامان در این دیار، از قدمت تاریخی برخوردار است. شوربختانه تاکنون تاریخ مدونی برای جاغوری نگارش و نشر نیافته، وگرنه در تمام اسناد و مدارک تاریخی به یقین این منطقه به نام ((ناوه گری)) درج می شد. ولی تمام بزرگان و ریش سفیدان اکثر مناطق جاغوری که خود تاریخ زنده ای جاغوری اند، هرگاه حافظه ای تاریخی شان را به کار اندازند، به یقین این ناوه را به همین نام(ناوه گری) معرفی خواهند کرد. گرچه گاهی توسط برخی ها، از آن به نام ((ناوه نیرو)) نیز یاد شده است.

برای پرهیز از شبهه ای که پیشترک پدید آمده بود، خوب است بدانیم که واژه ای «جاغوری نسبی یا قومی» با «جاغوری جغرافیای» تفاوت آشکار دارند. زیرا، جاغوری قومی و نسبی تنها شامل کسانی می شود که نسب شان به ((بابه جاغوری)) خاتمه یافته و جز فرزندان جاغوری به شمار می روند. اما، جاغوری جغرافیای عام تر و فراگیر بوده و شامل تمام کسانی می شود که امروزه در این محدوده ای جغرافیای زندگی می کنند. ولو از نظر نسبی و خونی کمترین اشتراکی با جاغوری داشته و یا هیچ گونه اشتراکی با جاغوری و فرزندان آن نداشته باشند. همانند: پاره ای از اقوام مهاجر هزاره که پس از فاجعه ای تاریخی عصر عبدالرحمن خان، بدین سرزمین روی آورده و ساکنان اصلی جاغوری آنان را در کنار شان پذیرفتند، که در تاریخ منطقه از ایشان، به «ناقلین» یاد می شود .

از جمله ساکنان اصلی جاغوری قوم بزرگ«آته» است، که عمدتاً در غرب جاغوری سکونت دارند. این قوم که خود به شاخه های نسبتاً بزرگی همچون : اوقی، مسکه، بابه، دهمرده و… تقسیم شده اند، از گذشته های دور تا کنون در تاریخ جاغوری نقش اساسی داشته و پس از«کشمیرخان داوود» در دوره های مختلف، مقام خانی تقریباً همواره از آن ایشان بوده و در ساختار اداری- سیاسی جاغوری نقش فعال داشته اند. باید دانست که «قوم آته» از فرزندان جاغوری به شمار نمی روند؛ بلکه، از نظر نسبی «آته » برادر «جاغوری» بوده است. بدین لحاظ نمی توان آن را در زیر مجموعه جاغوری نسبی قرار داده و از فرزندان او به شمار آورد.  لذا، جاغوری نسبی به سه دسته «گری ، ایزدری و باغچری» محدود گردیده و از نظر نسبی، برادرزاده های«آته»شمرده می شوند. اما، جاغوری جغرافیای که به ((چاردسته)) شهرت دارند را طایفه های بزرگی همچون: ((آته، ایزدری، باغچری و گری)) تشکیل می دهند به علاوه که مردمان دیگری از غیر جاغوری نیز در این دیار سکونت دارند.

موقعیت جغرافیای :

ولایت غزنی باستان از 18 ولسوالی (شهرستان) تشکیل گردیده که ولسوالی جاغوری یکی از مهمترین و پر جمعیت ترین آنها در حدود 200 کیلومتری شمال غربی شهر تاریخی غزنی قرار دارد. «ناوه گری» به طول حدود ۲۰ کیلومتر و با عرض تقریبی ۵ کیلومتر، یکی از مهمترین مناطق ولسوالی جاغوری است که در جنوب این ولسوالی قرار داشته و از شرق به سمت غرب امتداد یافته است. این سرزمین از شرق به منطقه تمکی و قره باغ؛ از غرب به کوه های قبله تو و منطقه رسنه؛ از شمال به سلسله کوه های ((پیتاو)) و از جنوب به سلسله کوه های ((ماگو)) یا بقولی
((ماه کوه)) محدود شده است .

((ناوه گری)) از مهمترین مناطق جاغوری بوده و از موقعیت استراتژیکی خاصی برای هزارستان و بویژه جاغوری برخوردار است. به گونه ای که می توان از این منطقه ای مهم و حساس، به « دروازه » یا «گلوگاه » جنوبی هزارستان و جاغوری تعبیر نمود. زیرا، این ناوه در آخرین نقطه جنوبی هزارستان و در مرز با مناطق پشتون نشین قرار دارد. در سالهای گذشته بار ها با مسدود شدن راه های مرزی ناوه گری از طرف پشتون ها، ساکنان برخی از مناطق هزارستان، بخصوص مردم جاغوری در محاصره شدید اقتصادی قرار گرفته و بطور وحشتناکی دچار فقر و تنگدستی مواد غذائی شده اند . شاید بتوان گفت: که در دوره های مایحتاج روزانه ای نیمی از مردم هزارستان از راه های این منطقه ( ناوه گری) به جاغوری وارد و از آنجا به دیگر مناطق صادر می شده است .

جمعیت :

« ناوه گری » یکی از پر نفوس ترین مناطق جاغوری است. گرچه آمار دقیقی از تعداد نفوس جاغوری و این منطقه (ناوه گری) وجود ندارد؛ اما، بصورت تقریبی، شاید بتوان گفت: یک پنجم از کل جمعیت جاغوری در این منطقه (ناوه گری) زندگی میکنند. که در مناطق: تُکری گُولنگ، قوماغ، زیرک، داوود، قره، انگوری و اوتقول پراکنده اند. مهمترین منطقه ((ناوه گری)) شهرک انگوری است که در قسمت غربی ناوه گری میان دو منطقه اوتقول و داوود قرار گرفته است. این منطقه از ناوه گری به دلیل موقعیت خاص تجاری بازار انگوری، مردم بسیاری از سایر مناطق جاغوری و غیر جاغوری را به خود جلب نموده که در این دیار سکونت داشته و مشغول کارند. مسجد و مدرسه بازار ولی عصر^(عج)در بازار انگوری مهمترین مرکز مذهبی این منطقه است که در آن نماز جمعه و جماعت مرتب برگزار می شود. این مسجد که مهمترین مرکز عبادی بازار انگوری، از زمان ساخت آن، تا کنون به شمار می رود، بدستور حضرت آیت الله العظمی خوئی^(رح)توسط مرحوم حجت الاسلام و المسلمین آقای الحاج خرّمی داوود در سال 1364 هـ . ش تأسیس گردیده است. این مسجد علاوه بر مرکزیت عبادی- مذهبی، در سالهای گذشته بدلیل موقعیت ویژه اش، همواره مرکز مهم اجتماعات مردمی در گردهمائی های سیاسی- اجتماعی تمام مناطق((ناوه گری)) نیز بوده است .

مذهب :

مردم ساکن ناوه گری را مردم هزاره تشکیل میدهند که همگی متدین به دین مبین اسلام بوده و همچون بسیاری از هزاره ها پیرو مذهب «شیعه دوازده امامی» اند. این مردم از گذشته های دور تا کنون به شدت مذهبی بوده و به همین دلیل همواره از سوی حکومت ها و مردم پشتون (همسایه ای جنوبی) حنفی مذهب، سخت در تنگنای عقیدتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… قرار داشته اند ! با وجود محرومیت های گونا گون و فشار های بسیار، این مردم با فداکاری کم نذیر و با دادن صدها قربانی و شهید از سرزمین آبائی و از عقیده و باور های شیعی شان دفاع نموده اند و هرگز از اندیشه و مذهب شان دست نکشیده اند !.

بدون تردید در حفظ و بقای مذهب و اندیشه ای شیعی این مردم ملّا ها، مساجد و منبر ها نقش مهم و اساسی داشته اند. زیرا، به صورت سنتی هر قریه بر خود داشتن ملّا، مسجد و یا منبر را لازم و واجب می دانند. هر «بیله» یا ((ملّا بستی)) که به میانگین 40 تا بالای 100 خانواده در آن شامل هستند، یک ملّا و یک مسجد جامع با یک یا چند مسجد فرعی دیگر دارند، که به صورت سالانه هر خانواده عضو بیله، خود را موظف می دانند که مقداری از حقوق ملّا را بپردازند. در این میان ملّا ها علاوه بر وظیفه ای مهم تبلیغ و ترویج دین و اجرای مراسم های عبادی و مذهبی بویژه مراسم بسیار مهم و حیاتی دهه ای اول محرم و عزاداری شهادت سالار شهیدان امام حسین ^(ع)، نقش ارزشمند معلم را هم داشته اند، که به تعلیم و تربیه ای کودکان قریه ای مربوطه خود در حد توان پرداخته اند.

به یقین نقش ملّا ها در سواد آموزی مردم و کودکان محروم هزاره و فرزندان مظلوم تشیّع در طول تاریخ این بخش از هزارستان(ناوه گری) قابل انکار نیست. زیرا، مردم هزاره بدلیل محرومیت های نژادی و مذهبی بصورت وحشتناکی در طول دو قرن اخیر به سوی محرومیت و نابودی سوق داده شده و بشدت عقب نگهداشته شده اند. طوریکه کمترین بهره از منافع مادی و معنوی کشور نصیب ایشان گردیده و نه تنها از نصاب تعلیمی مدرن در آنجا خبری نبوده بلکه بصورت های مختلفی از گسترش سواد میان این مردم جلوگیری می شده است. در این میان، پیش از ورود مکتب های امروزی (مدرسه های مدرن کلاسی) بار سواد آموزی تمام مردم هزارستان، جاغوری و ناوه گری بدوش ملّا های مناطق بوده است و همه ای باسوادان کم یا زیاد، نزد ایشان آموزش دیده اند. مساجد و منبر ها علاوه بر نقش عبادی و مذهبی جایگاه تحصیل و تعلیم نیز بوده اند. امروزه با وجود کثرت مکتب ها (مدارس دولتی) هنوز فرزندان مردم در بسیاری از مناطق جاغوری و ((ناوه گری)) به همان شیوه ای سنتی نزد ملّا های هر بیله حداقل سواد ابتدائی، قرآن و احکام دین را فرا می گیرند .

اقتصاد :