◇ گزارشی از جاغوری
▪︎ فقدان اصل بیطرفی و اخلاقی در گزارش‌هایی از جاغوری
• اشاره
در مدت این چند شبانه روز یادداشت‌ها و گزارش‌های مرتبط با رویداد‌های اخیر جاغوری را خواندم. گزارش‌های رسمی، گزارش‌های ویژه، گزارش‌های نفاق افگنانه و یادداشت‌های شخصی و تحلیل‌های دوستان را خواندم.
اکثر گزارش‌ها مطلقا دروغ و دور از واقعیت و حقیقت بود، حتی گزارش‌های رسمی و یادداشت‌های دوستان مسوول. تعدادی هم غرض آلود و تعدادی هم از دور چیزی یاداشت کردند. دریغ یک گزارش درست حسابی و اصوالی از یک خبرنگار محلی. هرچند ما در ولسوالی جاغوری یکی دو رسانه‌ی صوتی و تصویری داریم اما این‌کار را نکردند.
در این جا به صورت کو تاه به چند مورد اشاره می‌کنم:
• یکم؛ گزارش اتهام تجاوز
در بعد از چاشت سه روز پیش دو سرباز ( محافظین قمندان و آمر جنایی) به دیدن دو رفیق شان به مزار شاه‌حسینی واقع در قریه‌ی ریگک می‌روند. نوجوان‌های این قریه اول فیلم این دو سرباز را می‌گیرند و در آن فیلم که اکثریت دیدنو آن‌ها باهم دیگر عکس می‌گیرند و عکس گرفتن تجاوز نیست. بعد از لت و کوب همین نوجوان‌ها از آن دو سرباز فیلم می‌گیرند ( این‌کار نیز دور از ارزش‌های اخلاقی‌است ) در آن فیلم یکی از سربازان می‌گوید به دیدن دوست دخترش آمده و سرباز دیگر او را همراهی کرده است.
یک نفر از قول زنی که متهم به تجاوز است قصه کرد که: زن به خسور اش گفته این‌بار یک رفیق پیدا کردم که ترا کون کند هم گپ گفته نتوانی، از این جهت عمل سربازان با استفاده از یونیفورم و مسلک قابل پرسش و پیگرد است.
• گزارش پیگیری قضیه
دیروز با یکی از صاحب منصبان قومندانی که نوکریوال شب حادثه بود صحبت کردم و گفت سربازان متهم در نظارت خانه قومندانی توقیف شدند و مردم خواهان تحویل دادن آن‌ها بودند. اما گزارش مسولین محلی مبنی بر اینکه قمندان یا ولسوال در ساحه حاضر شده با مردم صحبت کردند دروغ است.
• گزارش تظاهرات و اعتراض‌های مردمی
براساس معلومات پولیس هیچ نامه‌ی به منظور اطلاع رسانی برگزاری تظاهرات در دفتر قومندانی مواصلت نکرده و ثبت نشده است. یعنی مردم به صورت خود جوش اعتراض کردند. در این صورت باید قومندانی امنیه با مردم صحبت می‌کردند و به صورت منطقی به معترضین این مورد را تذکر می دادند یا دست کم قبل از بحران در مدیریت تجمع اقدام می‌کردند.
من و یک تعداد دوستان به منظور توصیه فاصله‌گزاری اجتماعی( به خاطر جلوگیری از شیوع کرونا ) به دلیل عضویت کمیته وقایوی کرونا در پیش ولسوالی رفتیم. با دوستان که بلندگو و میکرافون داشتند نیز رعایت فاصله گزاری اجتماعی را در جریان گذاشتیم چون کسی توجه و رعایت نکرد برگشتیم و دور تر از تظاهرات روبه روی ولسوالی نشستیم.
دور بر ساعت ۱۰ دیدیم مردم به راحتی وارد ساختمان ولسوالی شدند. گمان کردیم رفتند تا در داخل ساختمان ولسوالی صحبت کنند.
در میان خود مصرف گپ و گفت اعتراض‌های خشونت پرهیز و اعلام نارضایتی از رفتار این اعتراض بودیم که از مسجد صدای فیر/ شلیک شنیده شد.
نگران شدیم و صدای شلیک ختم شد و تعدادی از دوستان دیگر نیز آمدند و داخل ساختمان رفتیم تا اگر ممکن شد مردم را به آرامش دعوت کنیم.
این کار را کردیم اما موفق نشدیم و کسی نشنید. یکی تذکر داد که عده‌ی اینجا بین مردم هستند که خشونت می‌کنند اگر میخواهید بیاب نشوید بروید. بازهم با تعدادی از دوستان برگشتیم و در همان زمان تک و توکی به پنجره‌های مسجد سنگ پرتاپ می‌کردند و اکثر نوجوان بودند.
کسی گفت بروید یک قطع‌نامه بنویسید تا مردم مدیریت شود. ما به دوستان دیگر در ضلع غربی ولسوالی دور تر از تجمع پیوستم. قطع‌نامه تمام شده بود که صدای فیر از مسجد شنیده شد.
• گزارش فیر/ شلیک؛ کشته شدن نوید و زخمی شدن چند تن دیگر
وقتی صدای فیر از مسجد شنیده شد همه هراسان به هرسو پراگنده شدند. چون متوجه شدند که فیر هوایی نیست. من و بشارت در پشت موتر‌های کاستر در ضلع غربی نزدیک به قرول غربی ساختمان پناه بردیم.
صدای فیر شدت یافت. داخل مسجد ولسوال و هیات همراه و پولیس بود. در ضلع غربی نیز پولیس بود. در ضلع شمال غربی سربازان امنیت و در ضلع شمالی و پیش ساختمان ادارات ملکی و محکمه سربازان اردوی ملی بودند.
صدای فیر کلاشینکوف و پیکاه قابل تشخیص بود. ما سربازان اردو را می‌دیدیم که هوایی فیر می‌کردند و تعدادی سربازان هم در صحن ساختمان ولسوالی با خشونت بر پهلوی مردمی که فرار می‌کردند فیر می‌کردند.
نفر کشته و زخمی در داخل ساختمان ولسوالی و چند قدمی مسجد افتادند و انتقال داده شدند در بیرون از ولسوالی. در فیلمی هم مشخص است که زخمی‌ها پیش مسجد افتادند.
سربازی با تهدید طرف ما آمد و ما از ساختمان ولسوالی بیرون شدیم. در بیرون مردم نوید را انتقال داده بودند و فیلم و عکس می گرفتند. ( در آن لحظه نفهمیدیم نوید است)
• گزارش‌ها و لایف‌ها
گزارش‌ها اکثرا سلیقه‌ی و لایف‌ها موردی بوده است. خیلی لایف‌ها برش شده‌ی از یک بخش بوده و خیلی گزارش‌ها بیطرفانه نبودند.
• تغییر صورت مسئله
تجمع اعتراضی در روز دوم به صورت کامل مسالمت آمیز بود و دوستان زحمت کشیدند و مدیریت کردند. کسی به کسی ناسزا یا تند نگفت. اما جو طوری شده بود کسی جرعت نداشت به حاضرین بگوید جرم عمل شخصی است.
مسئله اصلی پیگیری و داد‌خواهی برای شهید نوید و زخمی‌ها بود، رسیدگی به پرونده سربازان متهم . اصلاحات اداری و ریشه کن کردن فساد اداره و حاکمیت قانون این‌ها را در جلسه هیات نمیدانم اما در دیدار عمومی من و دوستان دیگر تذکر دادیم. این را هم تذکر دادیم که نباید اعتراض در حد اتهام رابطه جنسی و برکناری چند مامور تنزیل داده شود.
بحث تبدیلی رادمند و یا چند مامور نیست. مسئله اصلاحات و نظارت از کارکرد حکومت محلی و شفافیت در گزارش‌دهی حکومت محلی به مردم است نه چند ارباب و قریه داری خود خوانده.
• سخن آخر
جرم عمل شخصی است و تعمیم دادن جرم به کسان دیگر به لحاظ اخلاقی و قانونی ناجایز. بنابراین هرکسی که با افراد مخالفت می‌کند دغل کار است. همین مسائل زمینه بحث‌های دستگی و شک و شبه را به وجود آورده است.
هیات مطابق با قانون اجراعات کند. پرونده اول ربط مستقیم به ولسوال ندارد و به لحاظ قانونی رادمند به عنوان ولسوال مسوولیت اتهام تجاوز جنسی( که تجاوز جنسی هم نبوده) را ندارد و ربط دادن آن غرض آلود است.
اگر در پیوند به حادثه ۸ ثور رادمند تقصیری نداشته باشد نباید این رویه ترویج شود که هرگاه سربازی خطا و جرم کرد ولسوال برکنار شود.
کم کاری و یا مشکلات اداری رادمند بحث جداست و ربطی به این پرونده ندارد اما حیثتی کردن خواست برکناری رادمند مغرضانه است. اعتراض به اسکلیت و شکل و شمایل مامورین منطقی نیست. مهم اصل پاسخگویی و حکومت داری خوب و حاکمیت قانون است.
بنابراین قومندان و آمر جنایی نیز باید در روز اول از مردم خواهش کنند که با چپن و گل به تبریکی شان نیایند. اصلا نیایند. اگر مرض و غرض ندارد تبدیلی قمندان و مامور چه تبریکی دارد. فساد از همین تبریکی شروع می‌شود. به جای آن قومندانی و اداره ولسوالی به صورت ماهوار جلسه گزارش دهی و مشوره‌گیری برگزار کند. صندوق شکایات ایجاد کند.
• مقام ولایت غزنی هیات باصلاحیت جهت ارزیابی پرونده‌های غضب زمین اعزام کنند.
• دارایی‌های مامورین تدقیق شود و از زمین‌های شان ارزیابی شود.
• بخشی از مشکلات ناشی از عدم توانایی مدیریت واحد ولسوالی است. جاغوری به دلیل وسعت جغرافیایی و جمعیت نیاز به واحد اداری ولایت دارد. در زمینه راه رفته شود و از راه‌های معقول پیگیری شود.
• بازگشت رادمند زمینه خشونت و نفرت اجتماعی را فراهم می‌کند.
• ارباب‌های داخل مسجد که مردم را تحریک کردند به سارنوالی معرفی شوند.
• یادداشت
شما که در بیرون از جاغوری هستید ساده‌تر می‌توانید بنویسید و تحلیل کنید اما در داخل جاغوری حتی نوشتن چشم دید نیز ریسک پذیری می‌خواهد و ممکن به لحاظ شخصیتی یا جانی هزینه بر تمام شود.
به همین سادگی یکی می‌آید و چسپی را بر کسی می‌چسپاند و بعد یخن ما و دست مردم است. بنابر این تعدادی زیادی از دوستان به دلیل تعلقات سمتی و رفاقت چیزی نمی‌گویند تا دلی آزرده نشود و خطری خلق نشود.
باید کسانی لاک طایفگی را بشکند. جوانان و تحصیل کردگانی زیادی در این روزها با ادا و اطوارهای عجیب و غریب بر طبل دسته و قریه و قول شان کوبیدند.
