طرح قانون اساسی جمهوری فدرال اسلامی افغانستان
————————
(قسمت سوم)
قانون اساسی ایالت فدرال
ضمیمۀ قانون اساسی جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان
بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم
فصل اول
نظام سیاسی ایالت
مادۀ اول
جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان کشور کثیرالملیت بوده که بنا برخواست اکثریت مردم، علایق فرهنگی، مذهبی، زبانی و سیاسی ایالات در قلمرو آن تشکیل می‌گردد.
مادۀ دوم
هر ایالت در جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان مطابق قانون اساسی دارای حدود معین جغرافیای بوده و بر تمام قلمرو خویش دارای حاکمیت میباشد.
مادۀ سوم
دین رسمی مردم ایالت دین مقدس اسلام و مذاهب رسمی آن جعفری و حنفی می باشد.
مادۀ چهارم
دفاع از استقلال سیاسی، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و حفظ دست‌آوردهای انقلاب اسلامی از جمله وظایف اساسی تمام مردم ایالت میباشد.
مادۀ پنجم
زبان‌های رسمی ایالت دری و پشتو است.
مادۀ ششم
هر ایالت دارای قانون اساسی است که با قانون اساسی جمهوری فدرال اسلامی افغانستان مطابقت داشته و خصوصیات ایالت را در نظر می‌گیرد.
مادۀ هفتم
قانون اساسی ایالت توسط کمیسیونی تدوین قانون اساسی و بعد از نظرخواهی مردم ایالت و تأیید شورای ایالتی به شورای ملی جمهوری فدرالی اسلامی جهت تصویب پیشنهاد می‌گردد.
مادۀ هشتم
منبع اساسی قوانین در ایالت، اساسات دین مقدس اسلام بوده و هیچ قانونی نمی‌تواند، مناقض شریعت اسلام و قانون اساسی جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان وضع گردد.
مادۀ نهم
ایالت دارای قوه مستقل مقننه، مجریه و قضائیه بوده و در حدود صلاحیت خود مسائل را حل‌وفصل مینماید.
مادۀ دهم
هر ایالت در پهلوی بیرق جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان بنا بر خصوصیات ایالتی خویش دارای بیرق و نشان ایالتی نیز میباشد.
مادۀ یازدهم
ایالت در محدودۀ حاکمیت خویش دارای واحدهای اداری: مرکز ایالت، ولایت، ولسوالی، شاروالی و نواحی آن میباشد.
مادۀ دوازدهم
حدود ایالت و واحدهای اداری آن بدون موافقت شورای ایالتی و تصویب شورای ملی فدرال تغیر نمی‌یابد.
ـ برای تعیین حدود ایالات کمیسیون باصلاحیتی از طرف دولت جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان تعیین گردیده و حدود معینه ایالات را شورای ملی تصویب مینماید.
مادۀ سیزدهم
مناسبات بین ایالات بر مبنای حسن تفاهم، تقویه روحیۀ برادری، برابری، روابط نیک، دوستی و همکاری متقابل استوار است.
مادۀ چهاردهم
ایالات حق دارند قراردادهای متقابل مفید تجارتی، فرهنگی و غیره را باهم عقد و از تجارت یکدیگر استفاده نمایند.
مادۀ پانزدهم
مقامات ایالت با مقامات جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان و مقامات سایر ایالات کمک‌های متقابل قانونی و اداری را انجام می‌دهند.
مادۀ شانزدهم
مردم ایالت برای حفظ منافع ایالت، از طریق شورای ایالتی و برای حفظ منافع علیای کشور از طریق شورای ملی سهم می‌گیرند.
مادۀ هفدهم
ایالت پلان‌های اقتصادی و اجتماعی جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان را در قلمرو خویش تطبیق نموده و فیصله‌های مقامات عالیه دولتی و اداری جمهوری فدرالی اسلامی کشور را عملی می‌سازد.
مادۀ هجدهم
چگونگی پرداخت مالیه، جمع‌آوری محصول، عواید و مسائل مالی ایالت توسط قانون تنظیم می‌گردد.
مادۀ نوزدهم
مردم هر ایالت به تناسب نفوس خویش در ترکیب قوای مسلح اشتراک می‌ورزد.
ـ پولیس هر ایالت از مردم آن ایالت تشکیل می‌گردد.
مادۀ بیستم
مردم ایالت حق دارد، متناسب نفوس‌شان و همچنان بر اساس اصل اهلیت و شایستگی در تمام مقامات عالیۀ دولت مرکزی، قوای مسلح، سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های دیپلماتیک در خارج و محافل بین‌المللی تعیین و مقرر گردد.
فصل دوم
اساسات نظام اجتماعی اقتصادی
مادۀ بیست‌ویکم
ایالت اصل تقویه روحیۀ همکاری، تفاهم، دوستی و برادری را به منظور تأمین عدالت در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در میان مردمان ایالت تعقیب مینماید.
مادۀ بیست‌ودوم
ایالت به منظور رشد فرهنگ، زبان و ادبیات، جمع‌آوری و نشر فلکلور مردم تدابیر لازم اتخاذ و آن را انکشاف می‌دهد.
مادۀ بیست‌وسوم
ایالت مکلف است حرمت و خصایل اصیل اسلامی، ملی، قومی و نژادی مردمان ایالت را حفظ نموده و به تقویه مناسبات داخلی مردم تدابیر لازم اتخاذ نماید.
مادۀ بیست‌وچهارم
ایالت به منظور حفظ سلامت ساکنان ایالت دربارۀ تأمین صحت طفل و مادر و تربیه سالم اطفال توجه جدی مبذول می‌دارد.
مادۀ بیست‌وپنجم
تعلیمات عالیه اسلام، اخلاق اسلامی، وطن‌دوستی، رسم‌ورواج‌های پسندیده مردم زیربنای معنوی جامعه ما را تشکیل داده، ایالت به حفظ، حرمت، ترویج و تعمیل آن مکلف میباشد.
مادۀ بیست‌وششم
ایالت از حقوق و خدمات زن در برابر خانواده و جامعه حمایت می‌کند.
ـ تساوی حقوق اسلامی و قانونی زن و مرد را در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تضمین مینماید.
مادۀ بیست‌وهفتم
ایالت به تربیه سالم جوانان و نوجوانان مطابق به احکام شریعت اسلام توجه نموده و شرایط لازم را جهت پرورش سالم بدنی و استعدادهای فکری آنان فراهم می‌سازد.
مادۀ بیست‌وهشتم
حق زندگی، آزادی، کار، تحصیل، مسافرت و حق اشتراک در زندگی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حق تأمین صحت، تأمین معیشت ایام بیکاری، بازنشستگی، معلولیت و حق خانوادۀ شهدا در ایالت مطابق قانون تضمین می‌گردد.
مادۀ بیست‌ونهم
ایالت پلان‌های انکشافی، اقتصادی و اجتماعی را به منظور بسیج و بهره‌برداری از تمام منابع ایالتی به خاطر رفع عقب‌ماندگی، بلند بردن سطح زندگی مادی و معنوی مردم، ایجاد زمینۀ کار، تکامل ساختار اجتماعی ـ اقتصادی طرح و تدوین نموده و از طریق هیأت وزرا غرض تصویب به شورای ملی تقدیم مینماید.
مادۀ سی‌ام
در ایالت ملکیت از تعرض مصون است.
ـ ملکیت به اشکال مختلف دولتی، مختلط، جمعی، خصوصی، شخصی و ملکیت سازمان‌های سیاسی و اجتماعی وجود دارد. ایالت از تمام انواع ملکیت‌های قانونی حمایت می‌کند.
مادۀ سی‌ویکم
ایالت در رابطه به ملکیت دولتی، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و خارجی، ایجاد و فعالیت نمایندگی بانک‌های خارجی مطابق احکام مادۀ (38)، (ــ)، ــ (ــ) قانون اساسی جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان عمل مینماید.
مادۀ سی‌ودوم
ایالت پلان‌های اقتصادی را در عرصه‌های استخراج منابع زیرزمینی، معادن، استفاده از چراگاه‌ها، بهره‌گیری از زمین‌های بایر و لا مزروع، حفظ آبدات تاریخی، ایجاد و توسعه منابع اساسی انرژی، تأسیسات رادیو و تلویزیون، مخابرات، شفاخانه‌ها، بندهای زراعتی و انرژی، بنادر و خطوط مواصلاتی را طرح و از طریق هیأت وزرا غرض تصویب به شورای ملی فدرال تقدیم مینماید.
مادۀ سی‌وسوم
ایالت در ایجاد، تقویه و گسترش مؤسسات تعاونی اسلامی مساعدت مینماید.
مادۀ سی‌وچهارم
ایالت در فعالیت‌های انفرادی و جمعی کسبه‌کاران، اهل حرفه و صنعت، صنایع مستظرفه و صنایع دستی که یکی از محصولات خوب و قدیمی کشور به شمار می‌رود، تشویق و حمایت مینماید.
مادۀ سی‌وپنجم
ایالت در مورد حفظ طبیعت، ثروت‌های طبیعی و استفادۀ معقول از آن‌ها، بهبود محیط زیست، حفظ جنگلات، جلوگیری از آلودگی آب‌وهوا، حفظ و ابقای جهان حیوانات و نباتات تدابیر لازم اتخاذ و عملی مینماید.
مادۀ سی‌‌وششم
ایالت وظیفه خود می‌داند که نسبت به بسط و توسعۀ اجباری رایگان، همگانی و ریشه‌کن نمودن بی‌سوادی و سوادآموزی عمومی، ایجاد و استفاده از وسایل ارتباط‌جمعی مانند رادیو، تلویزیون و مطبوعات، در جهت رشد آگاهی عمومی، تأسیس و توسعۀ مراکز علمی و تحقیقاتی، فراهم نمودن امکانات لازم غرض آموزش عالی، بسط و توسعۀ مراکز طبی برای تأمین صحت و سلامتی مردم و تحصیل خودکفایی در تمام زمینه‌های علمی، فرهنگی، صنعتی و هنری اقدامات لازم نماید.
مادۀ سی‌وهفتم
ایالت اوزان، مقیاس‌ها و محک‌ها را با نورم و استندرد بین‌المللی گسترش داده و تطبیق مینماید.
مادۀ سی‌وهشتم
ایالت احکام مواد فصل چهارم قانون اساسی جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان را در رابطه به تابعیت، آزادی، حقوق اساسی و وجایب اتباع را در نظر گرفته عملی مینماید.
فصل سوم
شورای ایالتی
قوۀ مقننه
مادۀ سی‌ونهم
شورای ایالتی مظهر ارادۀ مردم و عالی‌ترین ارگان تقنینی ایالت میباشد که از ارادۀ مردم نمایندگی می‌کند.
ـ مردم ایالت از طریق شورای ایالتی در زندگی سیاسی ـ اجتماعی ایالت سهم می‌گیرد.
مادۀ چهلم
اعضای شورای ایالتی از طریق رأی‌گیری عمومی، مساوی، سری، آزاد و مستقیم برای یک دورۀ تقنینی سه‌ساله طبق قانون انتخاب می‌شوند.
مادۀ چهل‌ویکم
سن قانونی عضویت در شورای ایالتی برای مرد و زن (25) سال و سن قانونی برای رأی‌دهنده تکمیل (20) سال میباشد.
ـ شرط اشتراک در رأی‌دهی و انتخاب شدن داشتن تذکره تابعیت میباشد.
ـ سایر شرایط و طرز انتخابات در قانون انتخابات خود ایالت تنظیم می‌گردد.
مادۀ چهل‌ودوم
اولین اجلاس دورۀ تقنینیه شورای ایالتی به وسیله رئیس هیأت اجرائیه ایالت طی مدت (30) روز بعد از ختم انتخابات فراخوانده می‌شود.
مادۀ چهل‌وسوم
شورای ایالتی در اولین اجلاس خویش کمیسیونی را از بین اعضای خود جهت بررسی وثایق عضویت انتخاب می‌کند. این کمیسیون نتایج بررسی را به مجلس شورای ایالتی مربوط گزارش می‌دهد.
مادۀ چهل‌وچهارم
شورای ایالتی در اولین جلسۀ خویش یک نفر را به حیث رئیس، دو نفر را به حیث نایب رئیس و دو نفر را به حیث منشی و نایب منشی برای مدت یک‌ونیم سال از بین اعضای خویش انتخاب می‌کند.
ـ بعد از یک‌ونیم سال این انتخابات تجدید می‌گردد.
مادۀ چهل‌‌وپنجم
از هر (30000) یک نفر به حیث نماینده در شورای ایالتی انتخاب می‌گردد.
مادۀ چهل‌وششم
رئیس شورای ایالتی رهبری و تأمین نظم مجلس را به عهده دارد. در غیاب رئیس شورای ایالتی وظایف آن را یکی از نایبان شورای ایالتی انجام می‌دهد.
مادۀ چهل‌وهفتم
مدت اجلاس عادی سالانه شورای ایالتی توسط طرزالعمل خود شورای ایالتی تعیین می‌گردد.
مادۀ چهل‌وهشتم
اجلاس فوق‌العاده شورای ایالتی بر اساس تصمیم هیأت اجرائیه ایالت، مطالبه رئیس شورای ایالت و یا تقاضای یک ربع اعضای مجلس شورای ایالت دایر شده می‌تواند.
مادۀ چهل‌ونهم
اجلاس شورای ایالتی علنی بوده؛ مگر این‌که شورا به سری بودن آن تصمیم بگیرد.
ـ جریان مباحثات شورای ایالتی ثبت می‌گردد.
مادۀ پنجاهم
شورای ایالتی اصول و وظایف داخلی خود را وضع و تصویب مینماید.
مادۀ پنجاه‌ویکم
اعضای شورای ایالتی در اجلاس خویش دارای حق رای و اظهارنظر میباشد.
ـ هیچ عضو شورای ایالتی به خاطر رأی و اظهارنظر در داخل و یا خارج شورا مورد تعقیب قرار نمی‌گیرد، به استثنای جرم مشهود.
ـ عضو شورای ایالتی بدون موافقۀ شورا و در حالت بین دو اجلاس شورای ایالتی بدون موافقه هیأت اداری آن توقیف و مورد تعقیب عدلی قرار گرفته نمی‌تواند.
ـ هر‌گاه عضو شورای ایالتی در حالت جرم مشهود گرفتار گردد، باید به هیأت اداری شورای ایالتی اطلاع داده شود.
مادۀ پنجا‌ه‌ودوم
شورای ایالتی دارای صلاحیت‌های ذیل میباشد:
1. طرح تعدیل قانون اساسی ایالت به پیشنهاد یک ثلث و موافقه دو ثلث اعضای شورا تأیید رئیس هیأت اجرائیه ایالت که جهت تصویب به شورای ملی فدرال پیشنهاد می‌گردد.
2. قبول استعفای رئیس، معاون و اعضای هیأت اجرائیه ایالت.
3. تصمیم بر عزل، تحقیق و محاکمه رئیس هیأت اجرائیه، معاونین و اعضا در حالت اتهام به ارتکاب جرم و خیانت بزرگ.
4. هر‌گاه رئیس هیأت اجرائیه ایالت متهم به جرمی و یا ارتکاب خیانت قرار گیرد، موضوع بر اساس درخواست یک ثلث اعضا در مجلس شورای ایالتی مطرح و تحت غور و بررسی قرا می‌گیرد.
هر‌گاه دو ثلث اعضای شورا آن را وارد دانست، در آن صورت موضوع را جهت تعقیب، تحقیق و تعیین مجازات متهم به مقام ریاست جمهوری فدرال اطلاع و محکمه اختصاصی از طرف رئیس جمهور تعیین می‌گردد.
ـ الی تعیین و انتخاب رئیس هیأت اجرائیه جدید، معاون رئیس هیأت اجرائیه ایالت از وظایف او سرپرستی مینماید.
ـ در صورتی‌که معاون ریاست هیأت اجرائیه نیز به عین جرم متهم گردد، رئیس شورای ایالتی از مقام ریاست هیأت اجرائیه سرپرستی مینماید.
ـ در حالت وفات رئیس هیأت اجرائیه ایالت الی تعیین و انتخاب رئیس هیأت اجرائیه جدید، معاون او وظایف ریاست هیأت اجرائیه ایالت را به عهده می‌گیرد.
5. تعیین حدود جغرافیای، واحدهای اداری ایالت مربوط با تصویب شورای ملی فدرال.
6. اتخاذ تصمیم در مسائل مهمی که به سرنوشت ایالت تعلق دارد.
7. پیشنهاد تعدیل و لغو قوانین ایالتی و طرح قوانین جدید بعد از موافقۀ رئیس هیأت اجرائیه و ارسال آن‌ها غرض تصویب به شورای ملی فدرال.
8. طرح پلان‌های انکشافی، اقتصادی ـ اجتماعی ایالت بعد از تأیید رئیس هیأت اجرائیه و تقدیم آن به هیأت وزرای فدرال.
9. استماع جواب رئیس هیأت اجرائیه در مورد اجرائات شامل صلاحیت‌های‌شان.
10. اعطای رای اعتماد و یا سلب اعتماد از هیأت اجرائیه ایالت.
مادۀ پنجاه‌وسوم
شورای ایالتی صلاحیت دارد، بر اساس پیشنهاد ثلث اعضای خود جهت بررسی اجرائات هیأت اجرائیه، ولایات، ولسوالی‌ها و نواحی کمیسیونی را توظیف نماید.
مادۀ پنجا‌ه‌وچهارم
شورای ایالتی حق دارد، در جلسه استیضاح از رئیس هیأت اجرائیه (رئیس ایالت) توضیحات بخواهد.
ـ پاسخ استیضاح به صورت تحریری و یا شفاهی ارائه می‌گردد.
ـ شورای ایالتی می‌تواند بر اساس پاسخ ارائه شده، موضوع سلب اعتماد رئیس و اعضای هیأت اجرائیه را مورد بررسی قرار دهد.
مادۀ پنجاه‌وپنجم
اعضای هیأت اجرائیه می‌تواند با کسب اجازه از رئیس شورای ایالتی با رأی مشورتی در جلسات عمومی و کمیسیون‌های شورا اشتراک نماید.
مادۀ پنجاه‌وششم
مقامات ذیل حق پیشنهاد تعدیل و لغو قوانین ایالتی و طرح قوانین جدید را به شورای ایالتی دارا می‌باشند.
1. رئیس ایالت (رئیس هیأت اجرائیه)؛
2. دو ثلث اعضای شورای ایالتی؛
3. هیأت اجرائیه؛
4. رئیس قوۀ قضائیه ایالت.
مادۀ پنجاه‌وهفتم
تصویب مقررات و طرزالعمل‌ها در شورای ایالتی بعد از منظوری رئیس هیأت اجرائیه ایالت نافذ می‌گردد.
مادۀ پنجاه‌وهشتم
نشر تصاویب، طرزالعمل‌ها و مقررات شورای ایالتی به زبان های رسمی کشور بوده و به زبان‌های اکثریت ساکنین محل نیز نشر می‌گردد.
فصل چهارم
رئیس هیأت اجرائیه ایالت و معاونان او
مادۀ پنجاه‌ونهم
هیأت اجرائیه که عالی‌ترین ارگان اجرائیه ایالت میباشد، عبارت‌اند از رئیس هیأت، دو نفر معاونان و دو نفر منشی.
مادۀ شصتم
رئیس هیأت اجرائیه ایالت توسط آرای عمومی مردم ایالت برای مدت سه سال انتخاب می‌گردد.
ـ یک شخص صرف برای دو دوره به حیث رئیس ایالت انتخاب می‌گردد.
ـ رئیس ایالت نزد شورای ایالتی مسئول است.
مادۀ شصت‌ویکم
هر تبعه جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان که سن (30) سالگی را تکمیل و از حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشد، به حیث رئیس ایالت انتخاب شده می‌تواند.
مادۀ شصت‌ودوم
رئیس هیأت اجرائیه ایالت بعد از انتخاب شدن، در شورای ایالتی حلف آتی را به‌جا می‌آورد:
بسم‌الله الرحمن‌الرحیم.
به نام خداوند بزرگ و توانا سوگند یاد می‌کنم که در تمام اعمال و کردار خود، اللّه جل جلاله را حاضر و ناظر دانسته، احکام دین مقدس اسلام را اطاعت، قانون اساسی و سایر قوانین جمهوری فدرالی اسلامی افغانستان و قانون اساسی ایالت را حمایت، حقوق و آزادی‌های اتباع را حراست نمایم.
با استعانت از بارگاه پروردگار تمام مساعی خود را در برقراری عدالت در جامعه و در راه سعادت مردم و ترقی ملت افغانستان به کار برم.
مادۀ شصت‌وسوم
رئیس هیأت اجرائیه ایالت از صلاحیت‌های مندرج در قانون اساسی فدرال و این قانون اساسی و سایر قوانین ایالتی در عرصۀ تقنینیه، اجرائیه و قضائیه برخوردار میباشد.
مادۀ شصت‌وچهارم
رئیس هیأت اجرائیه ایالت علاوه بر سایر صلاحیت‌های مندرج این قانون، دارای صلاحیت‌های آتی میباشد:
1. دایر نمودن و افتتاح اجلاس فوق‌العاده شورای ایالتی؛
2. تأیید قانون اساسی ایالت و منظوری مقررات، طرزالعمل‌ها و مصوبات شورای ایالت و اعلام انفاذ آن؛
3. معرفی معاونان و منشیان رئیس هیأت اجرائیه ایالت به شورای ایالتی غرض تأیید تعیین آن‌ها و استحصال منظوری‌شان از مقام جمهوری فدرالی اسلامی کشور؛
4. مطالبه تأیید عزل معاونان و منشیان هیأت اجرائیه از شورای ایالتی؛
5. منظوری تقرر، انفکاک، ترفیع و تقاعد قضات، افسران پولیس، قوای مسلح و کارمندان ملکی طبق قانون؛
6. اتخاذ تصمیم در مورد نظرخواهی عمومی راجع به مسائل عمده سیاسی ـ اقتصادی و اجتماعی در سطح ایالت.
مادۀ شصت‌وپنجم
در حالت اراده استعفا، رئیس هیأت اجرائیه ایالت استعفای خود را مستقیماً به شورای ایالت تقدیم مینماید.
ـ در صورتی که شورای ایالت استعفای وی را به اکثریت قاطع تأیید نماید، رئیس جمهور دولت فدرالی اسلامی افغانستان آن را منظور مینماید.
فصل پنجم
قوۀ قضائیه ایالت
(شورای قضایی)
مادۀ شصت‌وششم
قضا (قوۀ قضائیه) رکن مستقل ایالت فدرال میباشد.
مادۀ شصت‌وهفتم
قضاوت در ایالت، صرف توسط محکمه و طبق قانون صورت می‌گیرد.
مادۀ شصت‌‌وهشتم
قوۀ قضائیه فدرال مرکب است از شورای قضایی ایالت و محاکم دیگر که طبق قانون تشکیل می‌گردند.
مادۀ شصت‌ونهم
شورای قضایی ایالت فدرال به حیث عالی‌ترین ارگان قضایی در رأس سیستم واحد قضایی ایالت قرار داشته، مرکب است از رئیس‌القضات (رئیس شورای قضایی)، دو نفر معاون و چهار نفر اعضا.
مادۀ هفتادم
شورای قضایی ایالت مطابق احکام قانون فعالیت‌های محاکم را در ایالت مربوطه نظارت نموده تطبیق یکسان قانون را در فعالیت‌های محاکم تأمین می‌کند.
مادۀ هفتادویکم
رئیس‌القضات ایالت، معاونان و اعضای او به پیشنهاد رئیس هیأت اجرائیه ایالت، موافقه قاضی‌القضات دولت فدرال و منظوری رئیس جمهور مقرر می‌گردد.
ـ سایر قضات ایالت به پیشنهاد رئیس‌القضات و منظوری رئیس ایالت مقرر می‌گردند.
مادۀ هفتاد‌و‌دوم
ترفیع، تقاعد، استعفا و عزل رئیس‌القضات، معاونان، اعضای شورای قضایی و سایر قضات ایالت توسط قانون تنظیم می‌گردد.
مادۀ هفتاد‌و‌سوم
قضات در قضاوت خود صرف تابع قانون و احکام شریعت اسلام می‌باشند.
مادۀ هفتادوچهارم
صلاحیت قضا شامل رسیدگی به تمام دعاوی است که در آن اشخاص حقیقی یا حکمی به شمول دولت به صفت مدعی یا مدعی‌الیه قرار گرفته و به پیشگاه آن مطابق به احکام قانون اقامه می‌گردد.
مادۀ هفتادوپنجم
قضات حین بررسی قضایا، احکام قانون اساسی، قوانین دولت فدرال و احکام این قانون اساسی را تطبیق مینماید.
ـ در حالات که قانون صراحت نداشته باشد، محکمه، قضایا را طبق احکام شریعت مقدس اسلام به نحوی حل‌وفصل مینماید که عدالت را به بهترین وجه ممکن تأمین نماید.
مادۀ هفتا‌د‌و‌‌ششم
در محاکم ایالت، محاکمه به صورت علنی اجرا می‌شود. حالاتی‌که قضایا در جلسات سری رسیدگی می‌شود، توسط قانون تعیین می‌گردد.
ـ فیصله‌های قطعی محاکم واجب‌التعمیل است، در صورتی که محکمه شخصی را محکوم به اعدام نماید، توشیح رئیس جمهور شرط است.
ـ ابلاغ حکم محکمه در همۀ حالات علنی است.
مادۀ هفتاد‌و‌هفتم
رسیدگی و حل‌وفصل قضایا در محاکم به لسان‌های پشتو، دری و یا به لسان اکثریت ساکنین محل صورت می‌گیرد.
ـ فیصله‌های محاکم باید مدلل باشد و دلایل حکم در آن ذکر گردد.
مادۀ هفتاد‌‌‌‌‌‌‌‌و‌هشتم
کشف جرائم از طرف پولیس ایالت بوده تعقیب، تحقیق و اقامه دعوی از طرف مدعی‌العموم (سارنوال) که جز قوۀ قضائیه ایالت میباشد، مطابق احکام قانون صورت می‌گیرد.
مادۀ هفتادونهم
شورای قضایی ایالت در ساحه تنظیم امور قضایی، قوانین را طرح و به شورای ایالتی پیشنهاد مینماید.
مادۀ هشتادم
تشکیل، ترکیب، صلاحیت و طرزالعمل محاکم ایالت توسط قانون تنظیم می‌گردد.
